Wierzba uważana jest za najbardziej „polskie drzewo”, tak jak bocian biały jest najbardziej „polskim ptakiem”. Zarówno wierzba głowiasta, jak też i bocian, są umieszczone w logo Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian”, co tym bardziej motywuje nas do troski o nie. O ile o bociana możemy się na razie nie martwić, to wierzby głowiaste powoli odchodzą do historii. Coraz mniej gospodarzy sadzi „żywokoły” na swoich miedzach, coraz mniej jest miedz, właściciele istniejących szpalerów często sami nie są już na siłach, aby ogławiać znajdujące się na ich gruntach wierzby.

Wierzby nie ogławiane przez 5 i więcej lat, mające pędy o grubości ponad 30 cm, na skutek dużego wiatru lub pioruna, kruche, posiadające duże ilości soków łatwo się rozłamują, po czym obumierają. Drzewa rosnące przy drogach i zabudowaniach stanowią dodatkowe zagrożenie dla samochodów, pieszych i okolicznych budynków.

Wiele wierzb wycięto, aby ułatwić sobie uprawę roli sprzętem mechanicznym, a pozostałe często wypalane są przez wandali. Jako źródło opału, zamiast wierzb głowiastych, promuje się plantacje wierzb energetycznych – szybko rosnących, ale zdecydowanie uboższych pod względem przyrodniczym. Liczne gatunki ptaków związane z krajobrazem rolniczym i dziuplami takie jak pójdźka i dudek gwałtownie zmniejszają swoją liczebność. Warto więc zadbać o to, co przyciąga zwierzęta jak i fascynuje ludzi.

W trosce o zachowanie szpalerów wierzb głowiastych, Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian” we współpracy z zaprzyjaźnionymi organizacjami corocznie od 2007 organizuje „Dni wierzby głowiastej”, czyli odbywające się zimą terenowe akcje ogławiania wierzb. W ten sposób chcemy ocalić istniejące już szpalery wierzb, proponujemy także zorganizowanie sadzenia wierzb (które najlepiej przeprowadzić w marcu lub kwietniu). Przy tej okazji promujemy zanikający już zwyczaj ogławiania wierzb i przypominamy o przyrodniczej i kulturowej wartości wierzb głowiastych. Pamiętając o istotnej roli edukacji przyrodniczej, wydaliśmy ulotki, plakaty i koszulki dotyczące wierzb, ich sadzenia i ogławiania.

Ogławianie to regularne cięcie, polegające na usunięciu wszystkich pędów z wierzchołka drzewa. W jego wyniku pień przyrasta, tworząc wyjątkowy kształt zwany wierzbową głową. Kształtowanie korony drzewa, którego wiek nie przekracza 10 lat, jak i utrzymywanie formowanego kształtu korony drzewa, nie wymaga żadnej zgody.

Wierzby głowiaste są cennym siedliskiem wielu gatunków dzikich zwierząt. Najczęściej u nas sadzone wierzba krucha i wierzba biała to gatunki szybko rosnące, o miękkim, łatwo próchniejącym drewnie. W wyniku systematycznego ścinania pędów na stałej wysokości, już w wieku kilkunastu lat od posadzenia, tworzy się charakterystyczna „wierzbowa głowa”. Jest to zgrubienie, w którym w wyniku próchnienia tworzą się liczne dziuple i szczeliny. Dodatkowo miękkie drewno wierzby jest atrakcyjnym materiałem do kucia dziupli przez różne gatunki dzięciołów, a nawet sikory czarnogłówki. Obfitująca w dziuple i szczeliny wierzba głowiasta staje się miejscem gniazdowania pospolitych dziuplaków: sikor, szpaków, kawek, pliszek czy mazurków.

Co ważne, wierzby głowiaste są chętnie zasiedlane przez coraz rzadsze dudki, kraski czy pójdźki. Aleje wierzbowe znajdujące się w Puszczy Kampinoskiej do niedawna jeszcze były klasycznym miejscem, odwiedzanym przez ornitologów, pragnących zobaczyć czy usłyszeć tę niegdyś pospolitą, a teraz już coraz rzadziej spotykaną sowę.

Gęste wierzbowe pędy i obszerne dziuple dają też schronienie kaczkom krzyżówkom, drozdom, gołębiom grzywaczom, uszatkom, spotkać też można na ogłowionych wierzbach gniazda bocianie.

Wierzby, jako jedne z najwcześniej kwitnących polskich drzew są na przedwiośniu cennym pożytkiem dla owadów zapylających: pszczół i zagrożonych trzmieli. Te ostatnie chętnie zasiedlają również wierzbowe dziuple. Do innych amatorów wierzbowych dziupli (tych z dużą ilością zalegającego próchna) należy chrząszcz pachnica dębowa – gatunek narażony na wyginięcie i podlegający szczególnej ochronie w krajach Unii Europejskiej. Chrząszcz ten związany jest z próchnowiskami w drzewach liściastych, gdzie rozwijają się jego larwy. Z badań przeprowadzonych w 2009 roku przez dr Jerzego Romanowskiego wynika, że na 3000 zinwentaryzowanych wierzb, larwy pachnicy występują prawdopodobnie w połowie z nich, zaś wszystkie wierzby głowiaste w dolinie Wisły są potencjalnym środowiskiem rozrodu tego gatunku. Na terenach rolniczych wierzby głowiaste są cennym siedliskiem dla wielu innych rzadkich i chronionych gatunków owadów. Należą do nich np. chrząszcze z rodziny kózkowatych: wonnica piżmówka i szczerolotek pstry, a także odżywiające się liśćmi wierzby gąsienice licznych gatunków motyli np. barwnego mieniaka tęczowca.

Wierzby dostarczają pożywienia i ukrycia także ssakom. Z ukryć w popękanych pniach korzystają zające, jeże i liczne drobne gryzonie. W próchnie zimują padalce.